اقدامات لازم برای حفظ سلامت آب آشامیدنی و سیستم آبخوری مرغداری

گام اول: آنالیز آب مصرفی مرغداری را داشته باشید

آب مصرفی جوجه ها را جهت بررسی مواد معدنی که موجب سختی آن می‌شود، آنالیز کنید. اگر آب حاوی بیش از 90PPM مجموع کلسیم و منیزیم و یا 0/05PPM منگنز باشد در نظر گرفتن سختی‌گیر و یا اسید در برنامه پاکسازی خطوط آبخوری مورد نیاز خواهد بود. این ترکیبات رسوب مواد معدنی در خطوط آبخوری و بست‌ها (اتصالات آن) را از بین می‌برد.

گام دوم: انتخاب پاک کننده بهداشتی برای سیستم آبخوری

یک ماده پاک کننده بهداشتی که بطور موثری قادر به حل کردن و از بین بردن تمامی بیوفیلم یا گل و لای موجود در سیستم آبخوری باشد را انتخاب کنید. از بهترین مواد جهت این منظور محلول‌های تغلیظ شده پراکسد هیدروژن می‌باشد.

قبل از استفاده از هر پاک کننده قوی، از کارکرد صحیح مخازن آب مطمئن شوید زیرا در این صورت فشار هوای ایجاد شده در خطوط آبخوری به راحتی تخلیه می‌شود. قبل از استفاده از پاک‌ کننده‌ها جهت جلوگیری از آسیب‌های غیرضروری به سیستم آبخوری با تامین کنندگان تجهیزات مشورت نمائید.

گام سوم: آماده سازی محلول پاک کننده

بیشتر مقسم‌های سیستم آبخوری تنها توانایی پخش کردن غلظت‌های بین 8/0 تا 6/1 درصد از ماده اصلی اولیه را دارند. لذا در صورت نیاز به غلظت‌های بالاتر، بهتر است محلول پاک کننده غلیظ اولیه را در یک تانکر بزرگ حل کرده و بدون استفاده در سیستم آبخوری توزیع نمائید.

برای مثال اگر محلول 3% مورد نیاز است سه حجم از ماده پاک کننده را با 97 حجم آب برای تولید محلول نهایی مخلوط نمائید. از پراکسید هیدروژن 35% با رقت 3% به عنوان پاک کننده ایده‌آل جهت سیستم‌های آبخوری می‌توان نام برد.

گام چهارم: شستشو و تمیز کردن خطوط آبخوری در مرغداری

جهت پر کردن و تمیز نمودن 30 متر لوله آبخوری به قطر 20 میلی‌لیتر به 30 تا 38 لیتر آب نیاز می‌باشد. در صورتی‌ که سالنی با 150 متر طول و دو خط آبخوری داشته باشیم، بایستی حداقل 380 لیتر محلول پاک‌ کننده ساخته شود. خطوط آبخوری به نحوی باید طراحی گردد که قابلیت باز شدن و تخلیه کامل را در زمان پاکسازی داشته باشد.

جهت پاکسازی خطوط آبخوری از مراحل ذیل پیروی کنید:

1-لوله‌های آبخوری را برای تخلیه شدن کامل باز نمایید.

2-مواد پاک‌ کننده را وارد لوله‌های آبخوری نمائید.

3-آب خروجی از لوله‌ها را ببینید تا از وجود مواد پاک کننده در آن نظیر کف مطمئن شوید.

4-لوله‌های آبخوری را پس از پر شدن از مواد پاک کننده بسته نگه دارید و بگذارید مواد طبق توصیه کارخانه تولید کننده در لوله‌ها باقی بماند. (در صورت امکان بیش از 24 ساعت)

5-بعد از گذشت مدت زمان مشخص مواد پاک کننده را با فشار آب از لوله‌های آبخوری خارج کنید. آبی که برای این منظور استفاده می‌شود بایستی حاوی همان سطح از ماده پاک کننده باشد که بطور نرمال در آب آشامیدنی پرندگان وجود دارد. در غیاب برنامه استاندارد بهداشتی آب، می‌توان یک محلول غلیظ اولیه با افزودن 113 گرم هیپوکلریت سدیم 5% به ازای هرلیتر درست کرد و سپس آن را به نسبت 5/7 گرم در هر لیتر رقیق ساخت. به این وسیله آب شستشویی با 3-5 PPM کلر فراهم خواهد گردید.

6-پس از تمیز کردن، پاکسازی و تخلیه سیستم، آب تامینی باید تازه و کلرینه شده باشد (3-5 PPM در دورترین آبخوری از منبع). در صورت استفاده از دستگاه اندازه‌گیری فعالیت اکسیداتیو (ORP)، عدد آن حداقل باید 650 باشد.

لوله‌های آب از چاه تا سالن‌های مرغداری نیز در بین دو گله باید پاکسازی شوند. بهترین حالت عدم تخلیه آب لوله‌های خارج از سالن از طریق لوله‌های داخل سالن می‌باشد. لذا جهت تخلیه لوله‌های آب بیرون، شیلنگ رابط لوله‌های خارج سالن را به تانک دارویی وصل کرده و از طریق این سیستم اقدام به تخلیه آب و پاکسازی لوله‌های آب خارج سالن می‌نمائیم.

گام پنجم: حذف ترکیبات معدنی از آب آشامیدنی مرغداری

پس از تمیز کردن خطوط، با استفاده از سختی‌گیر یا ترکیبات اسیدی می‌توان نسبت به حذف ترکیبات معدنی اقدام کرد. استفاده از ترکیبات شیمیایی باید بر اساس توصیه کارخانه سازنده صورت گیرد. یکی از موادی که به این منظور بکار می‌رود اسید سیتریک می‌باشد.

1-یک محلول غلیظ اولیه بوسیله مخلوط کردن 2-1 بسته اسید سیتریک در 8/3 لیتر آب بسازید (هر بسته تقریبا شامل 410 گرم می‌باشد) و سپس آن را به نسبت 5/7 گرم در لیتر رقیق نمائید (8% درصد یا 128/1) خطوط آبخوری را با این محلول پر کرده و اجازه دهید 24 ساعت باقی بماند، جهت حذف بهینه مواد سختی‌زا،PH زیر 5 ضروری است.

2-خطوط آب را تخلیه کنید، یک محلول غلیظ اولیه که شامل 90-60 گرم هیپو کلریت سدیم 5% به ازای هر لیتر است، درست نمائید. این محلول را به نسبت 5/7 گرم در لیتر (8% یا 128/1) رقیق نموده و خطوط آبخوری را مجددا با آن پر و 4 ساعت در این حالت باقی گذارید. این غلظت از کلر باکتری‌های باقیمانده را کشته و بقایای بیوفیلم‌ها را حذف خواهد کرد.

3-شستشوی نهایی خطوط را با آب آشامیدنی که حاوی سطح نرمالی از ماده پاک کننده می‌باشد انجام دهید (سطح نرمال از ماده پاک کننده بوسیله مخلوط کردن 30 گرم از هیپو کلریت سدیم 5% در هر لیتر آب که به نسبت 5/7 گرم در هرلیتر رقیق شده است، بدست می‌آید.) شستشوی تحت فشار را تا زمانیکه آب لوله‌ها حاوی بیش از 5 PPM کلر نباشد ادامه دهید.

گام ششم: سیستم آبرسانی مرغداری را تمیز نگه دارید

پس از ضد عفونی، مهم اینست که سیستم آبخوری تمیز نگه داشته شود. یک برنامه روزانه مناسب جهت بهداشت آب تدوین نمائید، برنامه بهداشتی ایده آل جهت خطوط آبخوری شامل تزریق پاک کننده مناسب و یک اسید می‌باشد.

برای اجرای این برنامه 2 مقسم یا تزریق کننده محلول اولیه با هیپو کلریت سدیم (غلظت 5%) به میزان 40 گرم در لیتر درست کرده و سپس به نسبت 5/7 گرم در لیتر در آب آشامیدنی رقیق نمائید. هدف تامین آب آشامیدنی بهداشتی با سطح پیوسته‌ای از  3-5 PPM کلر در دورترین نقطه سالن از مقسم می‌باشد.

سایر ضد عفونی کننده‌های خطوط آبخوری

ازون (O3) یک باکتری کش، ویروس کش و اکسید کننده شیمیایی بسیار موثر می‌باشد. ازون با آهن و منگنز واکنش می‌دهد تا هر دو آنها با سهولت بیشتری بوسیله فیلتراسیون قابلیت حذف پیدا کنند. همچنین ازون غیر وابسته به PH عمل کرده و می‌تواند در صورت استفاده همزمان با کلر، آن را غیرفعال نماید.

ازون با وجود اینکه یک ضد عفونی تماسی بوده و به سرعت پخش می‌شود ولی هیچ باقیمانده‌ای در سیستم آبخوری باقی نمی‌گذارد. از آنجائی‌ که مشکلات استفاده از دی اکسید کلر در نمونه‌های جدید تولید شده برطرف گردیده است، لذا این محصول راه خود را به بازار بعنوان یک ضد عفونی کننده مناسب باز کرده است. دی اکسید کلر به همان اندازه کلر در کشتن باکتری‌ها موثر است و دارای تاثیر بیشتری در کشتن ویروسها و حذف آهن و منگنز است. اثر دی اکسید کلر توسط PH تحت تاثیر قرار نمی‌گیرد.

نکات نهایی در رعایت بهداشت آبخوری ها

1-از اسید بعنوان تنها راه ضد عفونی آب استفاده نکنید زیرا اسید به تنهایی سبب رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها در سیستم‌های آبخوری می‌شود.

2-عمومیت استفاده از پراکسید هیدروژن بعنوان یک ضدعفونی کننده آب در حال افزایش است. PH و قلیائیت بی کربنات نقش اصلی را در میزان تاثیر پراکسید هیدروژن قابلیت ذخیره‌ سازی در واحد را دارا است ولی کیفیت آن به مرور زمان کاهش می‌یابد. این ماده یک اکسید کننده قوی بوده ولی هیچ باقیمانده‌ای به جای نمی‌گذارد.

3-پراکسید هیدروژن یک واکنش‌ دهنده قوی است و کار با آن به مراقبت زیادی نیاز دارد. آزمایشات لازم روی هر ماده شیمیایی باید قبل از بکار بردن آن انجام گیرد. پیروی از دستورالعمل استفاده از این ماده جهت جلوگیری از آسیب رسانی به افراد و تجهیزات بسیار مهم است.

پراکسید هیدروژن 50% که با نیترات نقره تثبیت شده است یک ضدعفونی کننده بسیار موثر بوده که آسیبی به خطوط آبخوری نمی‌ رساند.

۴-زمان تجویز مواد دیگر در آب آشامیدنی طیور، بهتر است از مصرف کلر و سایر ضدعفونی کننده‌ها ممانعت بعمل آید. کلر، واکسن‌ها را غیرفعال کرده و تاثیر بعضی از داروها را کاهش می‌دهد.استفاده از کلر و یا سایر ضدعفونی کننده‌ها را پس از اتمام مصرف دارو، واکسن و... از سر بگیرید.

5-دستورالعمل‌های بهداشت خطوط آبخوری می‌تواند تابعی از مقررات محلی باشد. لطفا با کارشناسان محلی در تماس بوده و همواره از دستور العمل‌های کارخانه سازنده پیروی کنید.

منبع: مجله پیگیر- شرکت مرغ اجداد زربال