بیماری لنگش در دام

لنگش (Laminitis) نوعی بیماری در گاو و اسب است که باعث لنگیدن آن‌ها هنگام راه رفتن می‌شود. لنگش سومین عامل مهم کاهش تولید در گاوداری‌ها شناخته شده ‌است. عدم تعادل غذایی، عدم اتساع کافی شکمبه و سم‌چینی زیاد از دلایل اصلی لنگش هستند.

بیماری لنگش دو هدف عمده دامداری یعنی تولید مثل و تولید شیر را تحت تأثیر قرار می‌دهد و به همین دلیل به شدت بیماری اقتصادی محسوب می‌شود و بر اثر عوامل عفونی، تغذیه‌ای و محیطی بروز پیدا می‌کند.

بیماری لنگش در اثر عوامل مختلفی از جمله عوامل تغذیه‌ای، عفونی، محیطی و مکانیکی مانند تروما، ضربه و جایگاه‌های بد که منجر به آسیب‌های مکانیکی می‌شود، ایجاد می‌شود. در گاوهای شیری که هدف حداکثر تولید است، بیماری لنگش در شکل مشهودش واضح است و در مراحل خفیف‌تر باعث می‌شود به درجات مختلف، باروری دام کاهش یابد و افت شیردهی به وجود بیاید.

علایم لنگش

این بیماری ممکن است از یک راه رفتن غیرعادی در دام شروع شود، مانند راه رفتن با پشت خمیده و توزیع نامتعادل وزن روی دست و پاهای دام؛ در مواردی، دام یک دست و پایش را نمی‌تواند حرکت دهد و همین علایم با شدت یافتن بیماری منجر به زمین‌گیری و از دست دادن قدرت حرکتی می‌شود و در نتیجه دام قدرت رفتن به آخور، غذا خوردن و حرکت به سمت سالن شیردوشی را از دست می‌دهد.

لنگش ناشی از مشکلات سُم

عمدتاً به طور منظم گاهی در فارم‌های بزرگ (حتی هر روزه!) دام‌ها در یک مسیر خاص مثلا هنگام خروج از سالن شیردوشی تحت کنترل قرار می‌گیرند و سیستم‌های استانداردی برای نمره‌دهی به حرکت دام وجود دارد .

این نمره از یک تا پنج است که دو شروع علایم بیماری است و شماره سه به بالا نشان‌دهنده لنگش با شدت بیشتر است. دام‌ها در این نمره‌دهی پیش از این که به درجات بالاتر مثلا سه برسند، به سُم‌چینی هدایت می شوند. لنگش‌های مزمن را می‌توان با سم‌چینی منظم هر ۳-۴ ماه یکبار بر طرف نمود. گاوهایی که مشکل پای آن‌ها درمان‌پذیر نیست معمولاً از گاوداری‌ها حذف می‌شوند.

لنگش ناشی از عوامل عفونی

بیماری لنگشی که بر اثر بروز عوامل عفونی خود را نشان می‌دهد. برای این نوع از عوامل هم حمام سُم یا ضدعفونی سُم را در نظر می‌گیرند و سُم دام‌ها مرتب ضدعفونی می‌شوند تا عوامل مرتبط با عفونت و لنگش در آن‌ها از میان برود.

لنگش ناشی از عوامل تغذیه ای

 عامل دیگر در بروز بیماری لنگش، عامل تغذیه‌ای است؛ گاهی به دلیل استفاده بیش از حد از برخی جیره‌ها و کنسانتره‌های نامناسب، هیستامین تولید می‌شود و این عامل باعث پرخونی در ناحیه سم و آسیب‌های خاص می‌شود که از طریق اصلاح جیره، مانیتورنیگ جیره و پایش برخی پارامترها کنترل می‌شود.

پیشگیری از بیماری لنگش:

در دامداری‌های صنعتی راهکارهایی برای پیشگیری از بیماری لنگش وجود دارد که عمدتاً بر پایه مشاهدات چشمی است.

عوامل عفونی، تغذیه‌ای و مکانیکال بستگی به مدیریت دامداری دارد، به عنوان مثال ممکن است در دامداری‌های قدیمی، بستر و محل نگهداری دام دچار تخریب بستر شده باشد و به ویژه در مکان‌هایی که دام مجبور است زیاد بایستد، سطوح ناهموار وجود داشته باشد و ممکن است دامدار نتواند فضا را اصلاح کند زیرا ممکن است فضای نگهداری دام بسیار کوچک باشد.

در گاوداری‌های صنعتی به طور عمد دام را وادار به تولید بیشتر می‌کنند، که این امر با فیزیولوژی دام به طور طبیعی سازگار نیست، اما برای این که دام را به سمت تولید بیشتر ببرند آنرا به استفاده از جیره‌های نشاسته‌ای و غلات هدایت می‌کنند؛ هنگامی که تعادل جیره‌ها به‌هم می‌ریزد و مواد علوفه‌ای آن کمتر می‌شود، این عوامل منجر به برخی تغییرات گردش خون در سُم می‌شود و به دام آسیب وارد می‌کند.

آیا بیماری لنگش واگیردار است؟
برخی از عوامل عفونی واگیردار است و هنگامی که عامل عفونی وجود دارد می‌تواند دام‌های دیگر را هم درگیر کند. نخستین راه برای پیشگیری، از سرایت استفاده از حمام‌های ضدعفونی سم است که دام با تواتر زمانی خاص و محلول‌های ویژه در آن حرکت کند. درمان‌های موضعی و برخی اقدامات بهداشتی مانند استفاده از شعله دادن و ضدعفونی کردن در سطح فارم که عوامل بیماری را به حداقل می‌رساند، نیز می‌تواند مؤثر باشد.