ساختار معده و تکامل آن در نشخوار کنندگان

تغذیه گاو و گوسفند
1401/4/7

ساختار معده در نشخوار کنندگان

ساختار معده در نشخوار کنندگان به ۴ بخش شکمبه، نگاری، هزارلا و شیردان تقسیم می‌گردد که به همدیگر راه دارند. ۳ بخش اول که فاقد مخاط غددی بوده را پیش معده می‌نامند که از توسعه لوله مری به وجود آمده‌اند.

شکمبه نشخوارکنندگان: شکمبه که بزرگترین بخش معده را تشکیل می‌دهد دارای مخاطی با کرکهای نوک تیز و توسط ناودان مری با نگاری مرتبط می‌شود.

نگاری: مخاط آن ساختمان مخصوصی دارد که شبیه لانه زنبور است و این قسمت در گاو بیشتر توسعه پیدا کرده است.

هزارلا: ساختمانی شبیه به اوراق کتاب دارد به همین دلیل به آن هزارلا گفته می‌شود.

شیردان: گلابی شکل و طویل است، جدار نازک و مخاط آن زرد و پر از غدد ترشحی است.

تکامل معده نشخوار کنندگان

مراحل تکامل ساختار معده در نشخوار کنندگان طی سه بازه زمانی اتفاق می‌افتد که هر کدام نیازهای تغذیه‌ای خاص خود را دارد.

۱) از بدو تولد تا ۳ هفتگی: در این مرحله نگاری و شکمبه عملا غیر فعال بوده و وظیفه هضم غذا بر عهده شیردان می‌باشد و عملا حیوان تک معده‌ای محسوب می‌شود و کاملا وابسته به شیر است و در هنگام خوردن شیر از شیردان آنزیمی ترشح می‌شود که باعث تجزیه اولیه پروتئین‌های شیر می‌شود.

در ۵ روزگی نشانه‌هایی از نشخوار در حیوان بروز می‌یابد و در ۳ هفتگی، ۳ ساعت در روز از غذای خشبی تغذیه می‌کنند.

۲) از ۳ تا ۸ هفتگی: با شروع تغذیه علوفه خشبی (برگ و گل یونجه) نگاری و شکمبه رشد حجمی و توسعه در لایه‌های عضلانی پیدا کرده و دراثر تخمیر کربوهیدرات‌ها در شکمبه سطح قند خون کاهش و اسیدهای چرب فرار، اسید استئاریک و نیز تری گلیسیریدهای بافت چربی خون افزایش می‌یابد و توانایی بافت‌های غیر کبدی برای جذب گلوکز و تجزیه چربی کاهش می‌یابد.

۳) از هفته هشتم به بعد: شکمبه و نگاری کاملا فعال می‌باشند ودر این مرحله نشخوارکننده می‌تواند دانه کامل جو، ذرت و گندم را هضم کند.

همچنین می‌توانید مقالات مرتبط با تغذیه و بیماری‌های دام در وبسایت را مطالعه کنید:

گردآوری:

مهندس بابک ضیایی - کارشناس ارشد تغذیه دام