بررسی فواید فرآوری خوراک طیور به صورت دان آماده

انواع شکل خوراک طیور

خوراک آردی

خوراک آردی از دانه‌ها و غلات آسیاب‌ شده تهیه می‌شود. این نوع خوراک بسیار ریز و پودری‌شکل است. کیفیت خوراک آردی بر اساس اندازه و یکنواختی ذرات آن ارزیابی می‌شود.

خوراک پلت (دان آماده)

در فرآیند تولید خوراک پلت، خوراک آردی به صورت مکانیکی به پلت‌های خشک، سخت و فشرده تبدیل می‌شود. به‌طور کلی پذیرفته شده است که خوراک پلت با افزایش مصرف دان توسط جوجه و کاهش هدررفت خوراک باعث رشد بهتر جوجه‌های گوشتی می‌شود.

از دیگر دلایل بهبود عملکرد جوجه‌های گوشتی با دان آماده می‌توان به افزایش قابلیت هضم، کاهش تفکیک اجزاء خوراک، کاهش انرژی در هنگام خوردن و افزایش خوش‌خوراکی خوراک اشاره کرد.

 خوراک کرامبل 

خوراک کرامبل از آسیاب دان آماده (خوراک پلت) تولید می‌شود؛ ابتدا مواد خوراک پلت ‌شده و سپس به اندازه‌ای خُرد می‌شوند تا از نظر بافت درشت‌تر از خوراک آردی باشند. اخیراً این نوع خوراک به دلیل سهولت تغذیه محبوبیت بالایی در صنعت تولید جوجه گوشتی پیدا کرده است.

معایب خوراک آردی

عدم یکنواختی اندازه ذرات در خوراک آردی

• یکنواختی در اندازه ذرات برای عملکرد بهتر ضروری است، زیرا پرندگان معمولاً ذرات بزرگ‌تر خوراک را ترجیح می‌دهند.
• پرندگان غالب، سریع‌تر ذرات بزرگ‌ غلات را می‌خورند، در حالی که سایر پرندگان مجبور به مصرف ذرات ریزتر می‌شوند.

مزایای خوراک آردی

خوراک آردی برای جوجه‌های کوچک به دلیل سادگی در بلع می‌تواند مناسب باشد.

فرآیند گوارش خوراک در دستگاه گوارش طیور

طیور به‌عنوان حیواناتی غله‌خوار دارای سیستم گوارشی خاصی هستند که برای بلع سریع مقادیر زیاد خوراک طراحی شده است. خوراک در معده اولیه ذخیره شده و قبل از ورود به پیش‌معده توسط اسید لاکتیک، مرطوب و اسیدی می‌شود. در پیش‌معده، ترشحات اسید کلریدریک، پپسین و موکوس با افزایش اندازه ذرات خوراک بیشتر می‌شود.

سنگدان مسئول آرد‌کردن خوراک، آغشته‌سازی خوراک به ترشحات گوارشی، هضم اولیه خوراک و تنظیم جریان ورود و خروج خوراک است. 

دو شاخص فیزیکی اصلی در تشخیص کیفیت پلت

• سختی: مقاومت پلت در برابر شکنندگی هنگامی که تحت فشار خارجی قرار می‌گیرد.
• دوام: میزان تولید پودر خوراک هنگام حمل خوراک از کارخانه به مرغداری و توزیع آن در سیستم تغذیه مرغداری (به اصطلاح رایج آردینگی پلت)

اندازه ذرات خوراک عمدتاً به فرآیند آسیاب بستگی دارد.

مزایای خوراک پلت

• بهبود خوشخوراکی، قابلیت هضم و مصرف خوراک
• افزایش راندمان خوراک با افزایش تراکم و کاهش گرد و غبار
• ساده‌تر شدن مصرف خوراک توسط پرنده
• غیرفعال‌سازی ترکیبات ضدتغذیه‌ای در خوراک
• افزایش قابلیت هضم مواد مغذی در خوراک

این مزایا نه تنها کیفیت و کمیت خوراک را بهبود می‌دهند بلکه یکپارچگی دستگاه گوارش پرنده را نیز حفظ می‌کنند. همچنین خوراک پلت مصرف انرژی را توسط پرنده دقیق‌تر می‌کند. خوراک پلت به دلیل یکدستی و دسترسی یکنواخت به مواد مغذی باعث افزایش وزن و یکنواختی گله‌ها می‌شود. تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف خوراک پلت نسبت به خوراک آردی باعث کاهش ضایعات خوراک، افزایش میزان انرژی قابل متابولیسم در جوجه‌های گوشتی و کاهش زمان مصرف خوراک می‌گردد.

تفاوت هزینه تولید خوراک پلت نسبت به خوراک آردی

تولید خوراک پلت شامل هزینه‌های ثابت و متغیری است که شامل موارد زیر می‌باشد:

• انرژی سوختی
• هزینه برق
• دستمزد نیروی کار
• هزینه استهلاک ماشین‌آلات

با این حال، بهبود عملکرد پرندگان با مصرف خوراک پلت، هزینه‌های بالاتر تولید خوراک پلت نسبت به خوراک آردی را جبران می‌کند.

به طور میانگین، مدت زمان صرف خوراک توسط پرندگان تغذیه ‌شده با خوراک پلت حدود یک‌سوم کمتر از پرندگان تغذیه‌شده با خوراک آردی است. این کاهش مصرف انرژی طی تغذیه باعث می‌شود کارایی انرژی متابولیک خوراک تا 67% افزایش یابد و انرژی مستقیم به عملکرد پرنده اختصاص یابد.

نقش خوراک پلت در مصرف خوراک جوجه‌های گوشتی

بر اساس نتایج تحقیقات متعدد، خوراک پلت در مقایسه با خوراک آردی منجر به افزایش مصرف خوراک می‌شود. طیور به‌طور طبیعی دانه‌خوار هستند و ذرات درشت خوراک را ترجیح می‌دهند. به طور میانگین، مطالعات نشان داده‌اند که مصرف خوراک پلت در مقایسه با خوراک آردی 27% بیشتر است.

با وجود ثبت افزایش مصرف خوراک پلت در جوجه‌های گوشتی، ارتباط منفی بین این افزایش و بیماری متابولیک آسیت در مقایسه با خوراک آردی گزارش شده است. گله‌هایی که با خوراک پلت تغذیه می‌شوند، به دلیل متابولیسم بالاتر بدن طیور نیازمند مدیریت مناسب هستند.

تأثیر خوراک پلت بر کاهش انتقال آلودگی خوراک

فرآوری خوراک طیور به دلیل دما و رطوبت دستگاه آماده‌سازی، بسیاری از میکروب‌های بیماری‌زا موجود در خوراک را از بین می‌برد و خوراک باکیفیت برای جوجه‌های گوشتی فراهم می‌کند.

استراتژی‌های تغذیه‌ای و کاهش عوامل بیماری‌زای خوراک می‌توانند بسیاری از بیماری‌های گوارشی تأثیرگذار بر جوجه‌های گوشتی را کنترل کنند. جلوگیری از ورود عوامل بیماری‌زا منجر به کاهش التهاب و فرسایش بافت‌های اپیتلیال روده شده و در نتیجه بهبود شکل‌شناسی روده را به دنبال دارد.

تأثیر خوراک پلت بر ضریب تبدیل غذایی (FCR) در جوجه‌های گوشتی

تحقیقات مختلفی در سراسر جهان نتایج متناقضی را در مورد عملکرد جوجه‌های گوشتی هنگام تغذیه با خوراک پلت و آردی گزارش کرده‌اند اما در مجموع، جوجه‌های گوشتی تغذیه‌شده با خوراک پلت نسبت به خوراک آردی افزایش وزن بهتر، مصرف خوراک بیشتر و کارایی بالاتری را نشان می‌دهند.

در یک مطالعه مشخص شد 10% بهبود در کیفیت فیزیکی پلت  منجر به 0.4 واحد بهبود در ضریب تبدیل غذایی می‌شود. این یافته‌ها پرورش‌دهندگان را به استفاده از خوراک پلت ترغیب می‌کند. افزایش کارایی خوراک پلت در جوجه‌های گوشتی به بهبود قابلیت هضم و انرژی خوراک در مراحل فرآوری نسبت داده می‌شود.

علاوه بر این، به دلیل دسترسی یکنواخت جوجه‌ها به مواد مغذی، درصد یکنواختی گله افزایش می‌یابد که این عامل بر تمامی شاخص‌های عملکردی تأثیر مثبت دارد.

تأثیر خوراک پلت بر توسعه دستگاه گوارش جوجه‌های گوشتی

دسترسی به مواد مغذی، به‌ویژه در مراحل اولیه پرورش طیور، برای رشد بهینه و توسعه دستگاه گوارش بسیار حیاتی است. خوراک پلت با رساندن مواد مغذی لازم و کاهش اتلاف انرژی در روزهای اولیه پرورش، تأثیر بسیار زیادی دارد.

بر اساس مطالعات، افزایش اندازه ذرات خوراک منجر به رشد سنگدان در طیور می‌شود. سنگدان به‌عنوان یک سد دفاعی قوی عمل کرده و از ورود باکتری‌ها به دستگاه گوارش جلوگیری می‌کند.

فرآوری حرارتی خوراک پلت همچنین به افزایش قابلیت هضم ترکیبات خوراکی، مانند نشاسته، کمک می‌کند. این فرآیند باعث افزایش غلظت اسیدهای چرب فرار و کاهش اسیدیته دستگاه گوارش می‌شود که نتیجه آن کاهش جمعیت باکتری‌های بیماری‌زا است.

گردآورنده: دکتر محمدرضا قهرمانیان
بازبینی و طراحی بصری: مهندس رضا یزدی