اصول کلی شرایط واحدهای پرورشی مرغ گوشتی جهت جوجه­‌ریزی

مقدمه

بعد از اتمام هر دوره­ پرورشی و تخلیه کامل سالن از طیور، لازم است تا واحد پرورشی برای جوجه‌­ریزی بعدی، آماده­‌سازی گردد. در آماده­‌سازی سالن جهت جوجه‌ریزی، ابتدا باید کلیه امورات مربوط، شامل تخلیه کامل کود، جاروکشی، شست و شوی اولیه، شست و شوی دترجنت و ضدعفونی اولیه بصورت صحیح انجام گرفته و برنامه عملیاتی بهداشتی باقیمانده، شناسایی و به منظور مدیریت صحیح و روان شدن عملیات در فارم، تسلسل کارها در فرمتی ثبت و اجرا گردد.

همیشه مجموعه­‌ای از کارهای ساده است که یک پدیده یا کلیتی بزرگ و پیچیده را ایجاد می­کند. بنابراین با توجه به اهمیت مطالب ذکر شده، رعایت موارد زیر از جانب مرغدار، قبل از جوجه­‌ریزی ضروری می‌­باشد:

ضدعفونی محوطه­ اطراف واحد پرورشی و اعمال برنامه­‌ قرنطینه‌ای سفت و سخت جهت مقابله با ورود هر گونه آلودگی

الف) مرغداری­‌های با محوطه خاکی

• خاکروبی مقابل درب ورودی

• فنس کشی اطراف محوطه تردد

• ترمیم ناهمواری­‌های محوطه

• جمع­‌آوری نخاله­‌ها و بقایای مصالح ساختمانی و اشیاء

• سوزاندان علف­‌های هرز اطراف سالن­‌ها

• شعله افکنی محل­‌های تردد

• تخلیه­ سپتیک و شست و شو با آب فشار قوی

• جهت جلوگیری از هجوم جوندگان به درون سالن­‌های پرورشی، پیشنهاد می‌­شود که شن بادامی به ضخامت 30 سانتی­متر، در اطراف سالن­‌های با محوطه خاکی به فاصله یک متر، شن­ریزی گردد.

ب) محوطه سیمانی و آسفالت

• نظافت و جاروکشی مسیر تردد

• جمع‌­آوری نخاله و کلیه وسایل مازاد مزرعه از محوطه

• شست و شوی مسیر تردد با پمپ کارواش

حصول اطمینان از اثربخشی ضدعفونی کننده­‌ها

با توجه به پرورش جوجه گوشتی بر روی کف سالن‌­های واحدهای پرورشی، لذا احتمال آلودگی پرنده با باکتری­‌های مختلف وجود دارد که حتی بدون نشان دادن علائم بیماری می­‌تواند این عامل به انسان نیز منتقل گردد.

بنابراین پس از ضدعفونی، نمونه‌­برداری از قسمت­‌های مختلف سالن پرورش جهت حصول اطمینان از اثربخشی ضدعفونی­‌کننده‌­ها، ضروری می‌­باشد که در این زمینه رعایت نکات زیر الزامی است:

• بهتر است دو الی سه روز پس از ضدعفونی واحد پرورشی، جهت نمونه‌­برداری اقدام شود.

• نمونه‌­برداری از محل‌­های خشک انجام شود که عاری از رطوبت هستند.

• جهت اطمینان از اثربخشی ضدعفونی‌­، شمارش کلی باکتری­‌های زنده باید انجام شود.

• نمونه‌­برداری به کمک سواپ انجام می‌­گیرد که می­‌تواند حداقل 4 نمونه از کف سالن، دیوارها، ستون­‌ها و پایه­‌ها باشد.

آماده­‌سازی بستر

جوجه­‌ها در طول دوره پرورش، نیاز به بستری نرم و راحت دارند. از مواد مختلفی مثل پوشال، خاک اره، رول کاغذی، سبوس برنج، خزه، کلش و… می­‌توان به عنوان بستر استفاده کرد.

در هنگام انتخاب بستر برای جوجه‌­های یک روزه، باید توجه داشته باشیم که بستر انتخابی حتما ویژگی­‌های زیر را داشته باشد:

• وزن زیادی نداشته باشد.

• جاذب رطوبت باشد.

• قابلیت خشک شدن سریع

• قیمت کمی داشته باشد.

• عاری از هر گونه آلودگی­‌های قارچی باشد.

• در صورت پوشال بودن، باید فاقد خاکه چوب، چوب و اشیاء زاید باشد.

• در صورت پوشال بودن، باید فاقد پر و فضولات پرندگان باشد.

• در فصول مختلف سال، بسـتر بـایستی ضخامـت مناسـب داشته باشد. عمـق بسـتر بایستی حداقـل 5 ســانتیمتر باشــد.

آماده­‌سازی ضدعفونی­‌ جهت تردد در سالن‌­ها

زمان انجام این عملیات، بعد از انجام کلیه امورات مربوط به آماده­‌سازی سالن­‌ها و قبل از دود دهی سالن­، صورت می­‌پذیرد.

حوضچه­‌های ضدعفونی پا و تشت ضدعفونی

در این نوع حوضچه­‌ها که در ورودی سالن­‌های پرورشی تعبیه می­‌شود، ضدعفونی­‌های طویل المدت ریخته شده و جهت ضدعفونی کف دمپایی­ یا چکمه‌­های کارکنان مورد استفاده قرار می­‌گیرد.

لازم به ذکر است خطای این نوع ضدعفونی‌­ها 50% به بالا می‌­باشد و این امر بدلیل مدت زمان تأثیر ضدعفونی بر سطوح آغشته شده و عدم پوشش نواحی مختلف توسط ضدعفونی می­‌باشد که توصیه می­‌گردد دمپایی­‌ها و چکمه­‌های محوطه با داخل سالن متفاوت باشند.

استفاده از افشان­‌ها و یا سطل‌­های ضدعفونی

این نوع ضدعفونی­‌ جهت پاکسازی آلودگی از دست‌ها می‌­باشد. بدلیل خطای بالای ضدعفونی با افشان­‌ها (کلیه سطوح دست آغشته نمی‌­شود)، استفاده از سطل‌­های آویزان جهت ضدعفونی دست‌­ها توصیه می­‌گردد.

تعبیه اتاق فیلتر قبل از ورود به سالن­

توصیه اکثر کارشناسان و متخصصان این است که یک اتاقک فیلتر قبل از ورودی سالن­‌ها تعبیه گردد تا دمپایی‌­ها، چکمه­‌ها و لباس­‌های محوطه در آن قسمت با لباس‌­ها، چکمه­‌‌ها و دمپایی­‌های سالن تعویض گردد و احتمال نشتی و انتقال آلودگی­ از بیرون به داخل سالن­‌ها کاهش پیدا کند.

استفاده از لباس­‌های مناسب کارگری

با در نظر گرفتن انتقال افقی برخی از بیماری­‌ها از دوره­‌ای به دوره دیگر، در صورت عدم تهیه‌­ البسه نو، لباس‌های قدیمی حتما با آب 60 درجه و با شست و شو کننده­‌های صنعتی پاکسازی شوند ولی در هر حال بهترین روش، خریداری لباس‌­های نو بصورت دوره­‌ای می‌­باشد تا از احتمال انتقال هر گونه آلودگی ممانعت بعمل آید.

دود دهی سالن­‌ها

دود دهی سالن‌­ها بایستی بگونه­‌ای باشد که قبل از ورود جوجه به داخل سالن، حداقل ۴۸ ساعت دود در داخل سالن حبس شده و ۴۸ ساعت بعدی نیز هواکش‌­ها روشن و پنجره­‌ها یا اینلت­‌ها، باز باشند تا دود به طور کامل تخلیه شود که این مرحله همراه با گرم کردن سالن و ایجاد رطوبت و تخلیه پلکانی انجام می­گیرد.

به منظور دود دهی سالن‌­های مرغداری از ماده پرمنگنات پتاسیم و فرمالین استفاده می­‌شود که ابتدا پرمنگنات پتاسیم را داخل ظرفی ریخته و سپس فرمالین را روی آن می‌ریزیم، ترکیب این دو ماده سبب تولید گاز فرمالدئید می­‌گردد که یک ضد عفونی­‌کننده بسیار قوی است.

باید بدانید که این واکنش گرما زا بوده و برای تهیه آن نباید از ظروف پلاستیکی استفاده کنید. برای اینکه گازدهی سالن با فرمالدئید به خوبی اثر کند، باید دمای سالن ۲۵ درجه و رطوبت نسبی آن ۶۵ درصد باشد.

باید توجه داشته باشیم که ریختن پرمنگنات پتاسیم روی فرمالین سبب ایجاد انفجار می­‌گردد. همچنین دود ایجاد شده به هنگام گازدهی با فرمالین، کاملا سمی و مرگ آور است که در صورت عدم رعایت موارد ایمنی و عدم داشتن تجربه­ کافی، باعث مرگ فوری انسان می‌­شود، بنابراین توصیه می­‌گردد که به هنگام گازدهی با فرمالین، از مسئول فنی، دامپزشک فارم و کارگران باتجربه، کمک بگیریم. چنانچه تجربه­ کافی در این زمینه ندارید، توصیه می­‌شود که آموزش­‌های لازم و کافی را در این زمینه ببینید.

تنظیم دمای سالن

بعد از خروج کامل گاز فرمالیــن از داخل ســالن و 24 ســاعت قبــل از ورود جوجه­‌هــا، بایستی از صحت عملکرد هیترهــا اطمینان حاصل کنیم. در اوایل روزهـای پـرورش، با توجه به عواملی همچون فقدان پر، و عدم کنترل بدن توسط مغز در روزهای اولیه، جوجه­‌هـا تا سن یک هفتگی قادر نیسـتند درجه حرارت بدنشـان را تنظیـم کنند.

با توجه به حساسیت بالای ریه جوجه‌­ها نسبت به گازهای مونواکسید کربن و … در طول هفتـه اول پـرورش، توصیه می­‌شود جهت تأمیـن دمـای مـورد نیـاز جوجه­‌هـا، از سیسـتم­‌های حرارتی مناسب اسـتفاده شـود.

اگر رطوبـت نسـبی سـالن در حد استاندارد باشد(75-55)، بایستی دمای سالن در حـدود 32  درجه سـانتیگراد تنظیم گردد. در صورتی که رطوبت سـالن کـم باشـد، دمای مـورد نیـاز جوجه­‌ها افزایـش خواهد یافـت. در این خصـوص باید بـه نحـوه رفتـار و پراکنـش جوجه­‌ها در فضای بسـتر سـالن توجه شـود. به منظور تنظیم دقیق دما و رطوبت، لازم است تا از دماسنج­‌های ماکزیمم و مینیمم و دستگاه رطوبت سنج در چند نقطه از سالن، استفاده گردد.

تنظیم رطوبت سالن

همانطور که در قسمت بالا توضیح داده شد، استاندارد رطوبت برای جوجه­‌ها، حـدود 55 تـا 75 درصـد اسـت که به واسطه‌­ی آبپاشـی سـر سـالن و قســمت­‌های خالــی ســالن یــا مهپــاش انجام می‌­شــود، البتــه باید بــگون‌ه­ای باشد کــه از ریزش آب بر سر جوجه­‌ها خودداری شود تا جوجه­‌هــا ســرما نخورنــد.

رطوبـت نسـبی سـالن بسـیار مهـم اسـت و رابطه معکوس بـا درجـه حـرارت مؤثــر دارد بگونه­‌ای که به ازای 10 درصد افزایش در رطوبت، 2 درجه دمای سالن کاهش می‌یابد.

اطمینان از تهویه مناسب سالن

با توجه به حساسیت بالای مخـاط تنفسـی جوجـه­‌ها در سنین پایین، توصیه می‌گردد از زمان ورود جوجه­‌ها به داخل سالن، مسئله­ تهویه کاملا جدی گرفته شود، چرا که در صورت تجمع گازهایی مثل دی اکسید کربن و آمونیـاك در سـالن، مخاط آسیب دیده و به تبع آن در هفته­‌های بعدی شاهد عفونت خواهیم بود.

به منظور جریــان بهتــر هــوا در بیــن جوجه‌­هــا، حصــار استفاده شـده در داخـل سـالن تـا حـد امـکان بایستی تـوری باشـد. لازم به ذکر است، عملکرد سیستم هوادهی تونلی و اینلت در فصول مختلف سال متفاوت می‌­باشد.

نور سالن

روز اول جوجه‌­ریزی نور بصورت کامل و 24 ساعت روشنایی بوده و شـدت نـور در سطح سالن نیز بایـد 30 تـا 40 لوکـس باشـد که در واقع معادل 3 الـی 4 وات بـه ازای هـر مترمربـع از سـطح سـالن می­‌باشد و از روز دوم تـا زمان رسیدن به وزن زنده­ 180-200 گرم، روزانـه یـک سـاعت خاموشـی داده شـود.

اعمال ساعات خاموشی بعد از وزن­‌گیری مناسب، بستگی به شرایط استفاده از دان مصرفی دارد. اختــلاف شــدت نــور در مناطــق پرنــور و کم نــور ســالن بایــد کمتــر از 20 درصــد باشــد.

آماده کردن آبخوری­‌ها

به محض ورود جوجه­‌ها بایستی آب تازه در اختیار آنها قرار داده شود، بنابراین قبــل از ورود جوجه­‌هــا، آبخوری‌­هــا بــا آب تاز پــر شده تــا اندکــی گرمتــر شــود. بهتر است در هفته اول از آبخوری­‌های اولیه و کله‌­قندی استفاده کرده و پس از گذشت یک هفته، تقریبا بیش از نیمی از آبخوری­‌های کله‌­قندی را برداشته و در عوض آبخوری­‌های خودکار را جایگزین کنیم تا جوجه­‌ها به نوشیدن آب از آنها عادت کنند.

هر آبخـوری زنگولـه‌­ای برای 50 تـا 60 پرنـده، کافی بوده و در صـورت اسـتفاده از آبخـوری نیپلـی در چنـد روز اول ، بهتر است از آبخوری‌­هـای کله قنـدی کمکـی اسـتفاده شـود. رعایت سطح آب در آبخوری­‌های زنگوله­ای و تنظیم فشار در آبخوری­‌های نیپلی، حائز اهمیت می‌­باشد.

آماده کردن دانخوری­‌ها

توصیه می‌­شود به منظور جلوگیـری از بسترخواری جوجه‌­هـا، در چند روز ابتدایی جوجه‌­ریزی، از رول­‌هــای مقوایــی بــه همــراه ســینی اســتفاده شــود. علاوه بر جلوگیـری از بسترخواری، استفاده از رول­‌هــای مقوایــی مزیت­‌های دیگری نیز دارد.

به عنوان مثال باعــث ایجــاد صــدای خشخــش می‌­شــود و دیگـر جوجه­‌هـا را بـرای فعالیـت تحریـک می­‌کنـد و دسترسی به خوراک را نیز تسهیل می­کند. رول­ها بعد از دو وعده غذایی بایستی تعویض گردد تا از آلودگی‌­های قارچی ممانعت بعمل آید.

همچنین از پرت دان به زیر رول­‌های کفی باید اجتناب شود. رول­‌هـا بایـد 25 درصـد سـطح را بپوشـاند. بــه ازای هــر 100 پرنــده یــک عــدد ســینی دانخــوری اســتفاده می‌شــود. بعــد از حـذف رول‌­هـا، از سـینی­‌های دانخـوری بیشتـری اسـتفاده می‌­شود.

انتقال جوجه‌های یک روزه به سالن

با رعایت تمامی موارد ذکر شده در قسمت بالا، سالن آماده­ جوجه‌­ریزی می­‌باشد که بهتر است این کار صبح زود انجام شده و جوجه‌­ها با سرعت عمل نسبتا بالایی به مرغداری انتقال داده شوند. پس از اتمام جوجه‌­ریزی، جعبه‌­های حمل جوجه­ بایستی سوزانده و یا به نوعی از بین برده شوند. در صورت واکسیناسیون اسپری روز اول جوجه‌­ریزی، دمای سالن­‌ها کنترل شده و به هنگام عملیات اسپری، هواکش­‌ها نیز بایستی خاموش باشند.

گردآورندگان:

محمدرضا قهرمانیان سرپرست تیم CRM

نامدار کامرانی کارشناس CRM