مقدمه

هفته­ طلایی نامی است که به هفته اول پرورش اطلاق می‌گردد، با مدیریت صحیح هفته اول می‌­توان حداکثر سود اقتصادی را کسب کرد که نشان دهنده­ عملکرد مناسب واحد مرغداری می‌باشد.

لازمه­ داشتن گله­ ای یکنواخت، کسب وزن ایده­‌آل و کنترل بیماری‌های رایج، داشتن مدیریت صحیح در هفته اول است. مطالعات نشان می­‌دهد، هر پرنده بایستی بطور استاندارد در پایان هفته اول، حداقل 4 برابر وزن جوجه ریزی را کسب بکند که با مدیریت صحیح و تغذیه مناسب میسر می­‌گردد.

در این مقاله به عوامل مختلفی که می‌­توانند هفته­ اول پرورش را تحت الشعاع قرار دهند، اشاره می‌کنیم:

هفت توصیه مهم درهفته اول پرورش جوجه گوشتی

• یکنواختی گله

یکنواختی گله می‌تواند کمک شایانی در رشد و وزن‌گیری جوجه‌­ها داشته باشد. لازمه یکنواختی گله، داشتن وزن‌هایی در بازه­ 10+ تا 10- می‌باشد.

بالا بودن یکنواختی گله سبب می‌شود تا جوجه­‌های ضعیف‌ در رقابت با جوجه‌­های سنگین‌تر شانس کمتری برای تغذیه داشته باشند و هر روز ضعیف‌تر شده و مستعد انواع بیماری‌ها شوند و این تهدید بسیار جدی برای سایر پرنده‌­ها و گله محسوب می‌شود. در مقابل، جوجه­‌های سنگین‌تر روز به روز افزایش وزن خواهند داشت که در مناطق مرتفع، شانس بروز آسیت و سکته قلبی را افزایش می‌دهد.

عوامل مختلفی که می‌توانند سبب برهم زدن یکنواختی گله شوند، عبارتند از:

الف) دمای ستر و هچر:

جنین با نرخ رشد بالا نسبت به تغییرات دما، حساس است و کمی انحراف از دامنه مطلوب دمایی، تأثیرات منفی بر قابلیت جوجه درآوری و کیفیت جوجه دارد. تغییرات دمایی بیش از حد در ستر و هچر، اثر منفی بر کیفیت جوجه داشته که به واسطه­ این تأثیرات، عملکرد جوجه­‌ها هنگام پرورش و کشتار، تحت تأثیر قرار می‌گیرد.

ب) مدت زمان انتقال جوجه­‌ها به واحد پرورشی:

توقف در انتقال جوجه­‌ها به واحد پرورشی بطور تقریبی و تجربی به ازای هر 10 الی 15 ساعت، موجب 1 گرم کاهش وزن جوجه خواهد شد که البته در فصول گرم این کاهش وزن می‌تواند بیشتر از 1 گرم باشد و این به دلیل دهیدراته شدن جوجه‌ها در فصول گرم است.

ج) دما و رطوبت سالن پرورشی:

تنظیم دما و رطوبت در طول دوره و مخصوصا هفته­ اول پرورش بایستی بصورت جدی مد نظر قرار داده شود. در سنین ابتدایی، اگر رطوبت سالن کم باشد، بایستی دمای سالن را افزایش دهیم. با توجه به اینکه جوجه در این سنین توانایی تنظیم دمای بدن را ندارد، در صورت پایین بودن دمای سالن، به منظور گرم نگه داشتن بدن، جریان خون را به قسمت­های داخلی مثل کبد و طحال انتقال می‌دهد که در هنگام کالبدگشایی، پرخونی در این نواحی مشاهده می‌گردد.

همچنین در صورت سرد بودن سالن، پرنده­‌ها در یک نقطه جمع می‌شوند که در اینصورت، هنگام تنفس کرک­های موجود در هوا وارد کیسه‌­های هوایی شده و سبب بروز التهاب می‌گردند که هر دو این عوامل سبب جلوگیری از رشد و وزن گیری مناسب پرنده می‌شود.

• سطح ایمنی بدن

بایستی در نظر داشته باشیم که سیستم ایمنی بدن در سنین ابتدایی بطور کامل تشکیل نیافته و همچنین ایمنی انتقال یافته از بدن مادر به جوجه، در روزهای نخست پرورش کارایی دارد. لذا با افزایش سن، بایستی به کمک انجام واکسیناسیون­های دقیق طبق نظر دامپزشک و همچنین با توجه به شرایط جغرافیایی، ایمنی را در بدن پرنده ایجاد کنیم تا گله در طول دوره از هر گونه بیماری در امان باشد.

در کنار برنامه‌­های دقیق واکسیناسیون، میتوان از دستکاری جیره نیز جهت انجام هماهنگی فلور میکروبی کمک گرفت که در سنین پایین نیز  فلور میکروبی قابل شکل‌گیری است.

• تراکم گله

در هنگام جوجه­‌ریزی، بایستی به منظور تأمین آسایش پرندگان، حداکثر وزن مورد نظر در پایان دوره مد نظر قرار داده شود و با توجه به این وزن، فضای دانخوری، آبخوری و تهویه در نظر گرفته شود.

در صورت کم بودن فضای دانخوری، آبخوری و تهویه، جوجه­‌ها پلکانی می‌شوند و این موجب برهم خوردن یکنواختی گله می‌گردد. بهتر است تراکم جوجه­‌ریزی، 34 کیلوگرم وزن زنده در هنگام کشتار برای هر متر مربع در نظر گرفته شود.

• فضای دانخوری

عدم توزیع مناسب دان در بین جوجه‌­ها سبب برهم خوردن یکنواختی گله می‌شود. بایستی توجه داشته باشیم که فضای دانخوری به مقدار کافی در اختیار جوجه­‌ها قرار داده شود تا بتوانند سرانه دان تعریف شده را به راحتی مصرف کرده و ضریب تبدیل مناسبی نیز داشته باشند.

همچنین برای دسترسی مطلوب پرنده به دان باید ارتفاع لبه دانخوری هم طراز با پشت پرنده باشد. نامناسب بودن ارتفاع دانخوری باعث افزایش پرت دان می‌شود که در این حالت ضریب تبدیل غذایی نیز افزایش خواهد یافت.

در صورت مصرف دان خارج از دانخوری احتمال آلودگی قارچی و باکتریایی نیز بیشتر می‌شود. با توجه به نوع دانخوری­ها، تعداد آنها نیز متفاوت می‌باشد. به عنوان مثال، در صورت استفاده از دانخوری ناودانی یا تراف، 3 الی 5 سانتی متر برای هر پرنده در نظر گرفته می‌شود و اگر از دانخوری گرد با قطر 33 سانتی متر استفاده گردد، هر دانخوری برای 45 الی 55 پرنده کفاف می‌کند.

• فضای آبخوری

در صورتی که پرنده آب مصرف نکند، تمایلی به مصرف خوراک هم نخواهد داشت و رشد نیز با مشکل مواجه خواهد شد. پس ضروریست تا فضای آبخوری به مقدار کافی در اختیار پرنده قرار داده شود.

آبخوری­‌ها نیز انواع مختلفی دارند که هر کدام مزایا و معایبی دارند. به عنوان مثال در آبخوری­‌های زنگوله‌­ای با اینکه احتمال سر ریز شدن آب وجود دارد ولی به تنظیم رطوبت سالن کمک می‌کند و در مقابل در واحدهایی که آبخوری نیپل استفاده می‌شود امکان سرریز شدن آب کم است ولی بستر خشک بوده و رطوبت بیشتری تأمین نمی‌شود.

مقدار مورد نیاز هر کدام از آبخوری­ها به شرح زیر می‌باشد:

1- در صورت استفاده از آبخوری کله قندی (با ظرفیت 4 لیتر)، برای هر80 جوجه یک عدد در نظر گرفته شود.

2- در صورت استفاده از آبخوری پستانکی (نیپل) برای هر 12-8 جوجه یک عدد پستانک در نظر گرفته شود.

3- در صورت استفاده از آبخوری گرد آویز (به قطر 33 سانتیمتر) برای هر 100-80 جوجه یک عدد در نظر گرفته شود.

• تایم خاموشی

در رابطه با تایم خاموشی سه عامل مدت، شدت و رنگ نور مطرح است. تجربه اثبات کرده است، کاهش شدت نور و افزایش مدت زمان خاموشی می‌تواند سبب بهبود عملکرد جوجه‌­های گوشتی گردد.

توصیه­‌های نوری طبق تجربه به قرار زیر است:

1- دو روز اول بدون خاموشی (شدت نور 60 لوکس، این امر باعث می‌شود تا جوجه­‌ها کمتر بخوابند و فرصت کافی برای بسته شدن بند ناف فراهم گردد)

2- روز سوم تا وزن 180 گرم، روزانه یک ساعت خاموشی با روشنایی لامپ‌های یک در میان (شدت نور 30 لوکس)

3- وزن 180 گرم به بعد، افزایش روزانه یک ساعت خاموشی و رسیدن به 8 ساعت خاموشی (شدت نور 5 لوکس با لامپ‌­های دو خط سبز و یک خط آبی).
توصیه می‌گردد خاموشی 8 ساعته طی ۲ مرحله ۴ ساعته اعمال شده و در حد فاصل 2 خاموشی، 3 الی 4 ساعت روشنایی اعمال شده و دان در اختیار جوجه­‌ها قرار داده شود.

• تغذیه مناسب

سویه‌های متفاوت نیازهای تغذیه‌ای متفاوتی دارند. با توجه به اینکه بیشترین نیاز متابولیکی جوجه‌­ها در طی هفته اول می‌باشد، لذا احتیاجات تغذیه‌­ای در این بازه زمانی نیز متفاوت است.

یک جیره ایده آل جیره‌ای است که علاوه بر تأمین انرژی و پروتئین، دارای مواد معدنی، ویتامین‌ها و همچنین ترکیبات پری‌بیوتیک و پروبیوتیک باشد. در جیره نویسی نوین، بجای اینکه تمرکز بر روی پروتئین خام باشد، بر روی تعادل اسیدهای آمینه متمرکز شده است. بنابراین، توصیه می‌شود از متخصصین جیره نویس و فرمولاسیون خوراک، برای متعادل‌سازی جیره­‌ها بهره گرفته شود.

گردآورندگان:

مهندس محمدرضا قهرمانیان، مدیریت پشتیبانی فنی و ارتباط با مشتریان

دکتر نامدار کامرانی، کارشناس پشتیبانی فنی و ارتباط با مشتریان