اهمیت استفاده از آغوز در تغذیه گوساله

آغوز یا کلستروم گاو، شیری زرد رنگ، غلیظ و خامه ای شکل است که در پستان گاوها و سایر پستانداران بلافاصله بعد از زایمان تولید می‌شود. آغوز گاو حاوی مواد مغذی بیشتری نسبت به شیر معمولی است و همچنین حاوی مقادیر بالایی از آنتی بادی‌ها و پروتئین‌هایی مانند لاکتوفرین هست که با عفونت و باکتری‌های مهاجم در بخش‌های مختلف بدن (ریه ، دستگاه گوارش و کبد) گوساله مبارزه کرده و با افزایش توان ایمنی گوساله از عفونت و بیماری‌هایی مانند اسهال ویروسی یا باکتریایی و پنومونی جلوگیری می‌کند و در واقع اولین واکسن طبیعی گوساله، آغوز می‌باشد.

آغوز از چند طریق به  سلامت گوساله کمک می‌کند:

• انتقال ایمنی غیر فعال از طریق آغوز صورت می‌گیرد.
• آغوز پیشرفت و ترمیم سلول‌های روده را بهبود می بخشد.
• آغوز اثر ملینی دارد و به دفع مکونیوم کمک می‌کند.

انتقال ایمنی غیر فعال

گوساله‌ها، بزغاله‌ها، بره‌ها و کره‌ها با سیستم ایمنی ناقص متولد می‌شوند. در نتیجه نوزاد این حیوانات پس از تولد مستعد ابتلا به بیماری‌های عفونی (مانند بیماری های تنفسی و اسهال) هستند.

جفت مانند یک سد نیمه نفوذ پذیر، از انتقال ایمونوگلوبولین‌های مادری  به جنین جلوگیری می‌کند. بنابراین، دریافت ایمونوگلوبولین‌ها از طریق آغوز، به نام ایمن سازی غیر فعال، برای محافظت از نوزادان در برابر پاتوژن‌های مهاجم تا زمانی که سیستم ایمنی بدن آن ها فعال شود، ضروری است.

آغوز بایستی تا ۲۴ ساعت اولیه و حداقل  به میزان ۱۰ درصد وزن گوساله خورانده شود و حتی در مواقعی که گوساله تمایلی به مصرف آغوز ندارد توصیه می‌شود، توسط سوند مری خورانده شود. آغوز حاوی سلول‌های خونی سفید، آنتی بادی یا همان ایمونوگلوبولین‌ها است که سیستم ایمنی گوساله را در بر می‌گیرد.

یکی از این آنتی بادی‌ها، ایمونوگلوبولین A است، این آنتی بادی، گوساله نوزاد را در برابر عفونت گلو، ریه و روده محافظت می‌کند.

ترمیم سلول‌های روده

گوساله برای ادامه حیات خود و تغییر رژیم غذایی از رژیم داخل رحمی به رژیم خارج از رحم، به آغوز که حاوی مقادیر زیادی هورمون رشد و آنزیم‌های گوارشی، مواد معدنی (کلسیم)، چربی، کربوهیدرات، پروتئین، ویتامین‌های A، D، E، C و B  است، نیازمند می‌باشد. چربی و لاکتوز منابع انرژی اساسی برای تنظیم دمای بدن در گوساله‌های تازه متولد شده، محسوب می‌شوند. (۱۰۰ میلی لیتر آغوز حاوی: ۲۷٫۶۳ گرم پروتئین، ۱٫۷ گرم چربی، ۱۳ گرم کربوهیدرات است)

آغوز ایمنی غیر فعال، مواد مغذی و بیش از 50 ماده فعال زیستی شناخته شده را برای شروع تولد فراهم می‌کند. ایمونوگلوبولین Ig به عنوان آنتی بادی شناخته می‌شود. 70 تا 80 درصد از کل پروتئین موجود در آغوز، ایمونوگلوبولین‌ها هستند  که 80 تا 90 درصد آن را  IgG و حدود 10 در صد IgM و IgA تشکیل می‌دهند.

در 24-36 ساعت اول پس از تولد، ایمونوگلوبولین‌ها از طریق سلول‌های روده از مجرای روده به جریان خون منتقل می‌شوند. مقدار و همچنین زمان دریافت آغوز به شدت با غلظت IgG سرم و به تبع آن با حساسیت بیماری ارتباط دارد. هرچه سطح IgG سرم بالاتر باشد، میزان بروز بیماری، عوارض و میزان مرگ و میر نیز پایین می‌آید.

در مقایسه با شیر حیوانات بالغ، آغوز نه تنها ایمنی غیر فعال را فراهم می‌کند، بلکه مواد تشکیل دهنده بسیار غلیظی را نیز برای رشد ارگان‌های مختلف از جمله سیستم ایمنی و دستگاه گوارش فراهم می‌کند. علاوه بر عوامل ایمنی ذکر شده (به عنوان مثال ایمونوگلوبولین‌ها، لکوسیت‌ها) مواد ضد میکروبی مانند لاکتوفرین، لاکتوپراکسیداز و لیزوزیم اولین خط دفاع در برابر عوامل بیماری زا و مهاجم هستند.

این آنزیم‌ها رشد گونه‌های میکروبی (مانند باکتری‌ها، ویروس‌ها) و سلول‌های آلوده را مهار کرده و آن‌ها را از بین می‌برند. علاوه بر این، فاکتورهای رشد مهمتر از همه IGF-I، IGF-II و EGF و اجزای فعال پروبیوتیک (به عنوان مثال الیگوساکاریدهای شیر) از تکثیر سلولی، تمایز و سنتز پروتئین در روده حمایت می‌کنند.

تأمین کافی و زودرس آغوز باعث جذب مواد مغذی، در نتیجه ویلی طولانی‌تر و سرعت ترمیم بهتر سلول‌های روده آسیب دیده می‌شوند.

اثر ملینی و دفع مکونیوم:

اولین حرکت روده گوساله که منجر به تولید مدفوع قیرگون، ضخیم و سبز تره رنگی می‌شود را مکونیوم می‌نامند، مصرف آغوز توسط گوساله به دفع مکونیوم کمک زیادی می‌کند. این کار هم چنین از یرقان جلوگیری می‌کند، زیرا آغوز بیلی روبین اضافی را دفع می‌کند.

مدیریت و مصرف خوب آغوز یک سرمایه گذاری سودآور در آینده گوساله‌ها است.

گردآوری و ترجمه: مهندس بابک ضیایی – کارشناس ارشد تغذیه دام

منبع: http://biochem.net